با پایان یافتن معافیت هشت کشور از تحریم نفت ایران و آغاز کامل ممنوعیت واردات نفت از ایران نگرانیها درباره آینده اقتصادی ایران بیش از پیش افزایش یافت. میتوان طرح سهمیهبندی بنزین را یکی از واکنشهای دولت و مردم به این موضوع دانست. دولتی که سعی در پیدا کردن راه حل دارد و مردمی که اعتمادی ندارند و به فکر ذخیره سازی برای آینده خویش هستند.
صبح روز چهارشنبه اول ماه می به وقت ایران، خبری منتشر شد مبنی بر تصویب طرح سهمیه بندی بنزین توسط شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا. طبق این خبر، قیمت بنزین سهمیه ای هر خودرو که ۶۰ لیتر است، همان لیتری هزار تومان باقی میماند ولی بنزین آزاد به لیتری ۲۵۰۰ تومان افزایش مییابد.
این خبر باعث شد تا صفهای طویل خودرو جلوی پمپ بنزینها ایجاد شود و ترافیکی سنگین در شهرهای مختلف ایران به راه اندازد. هرچند این خبر با گذشت ساعاتی از روز تکذیب شد ولی مردم اعتمادی به تکذیبیه نداشتند و آن را راه حلی برای جلوگیری از ایجاد ترافیک و تجمع دانستند.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، در حاشیه نمایشگاه بینالمللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، که همان روز در محل دائمی نمایشگاه بینالمللی تهران شروع شد، این خبر را تکذیب کرد و گفت: «آنچه درباره سهمیهبندی بنزین اعلام شده دروغ است و بعداً توضیح بیشتری در این باره اعلام خواهد شد». ولی تعدادی از نمایندگان مجلس و سایر مقامات از دولت خواهان جلوگیری از افزایش قیمت بنزین شدند.
بهروز نعمتی، نماینده مردم تهران و عضو هیأت رئیسه مجلس گفت: «کمیسیون تخصصی مجلس را هم در جریان نگذاشتید، از این تصمیم اشتباه برگردید، مردم طاقت افزایش قیمتها را ندارند».
نادر قاضی پور، نماینده ارومیه در مجلس نیز گفت: «افزایش قیمت نان و بنزین میتواند تبعاتی برای کشور داشته باشد. دولت وضعیت کشور را رها کرده و اقتصاد در دست دلالان است».
لغو معافیت تحریمها علیه ایران توسط آمریکا مسبب افزایش بهای نفت، ارز و طلا شد. به طوریکه در آخرین روز معافیت تحریم، قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد ۱۴ هزار و ۴۵۰ تومان و هر سکه طلا (طرح جدید) بیش از پنج میلیون و ۱۵۰ هزار تومان بود. قیمت نفت خام هم به ۷۱ دلار و هشتاد سنت کاهش یافت.
آمریکا میگوید تحریم نفت ایران و حذف آن از بازار جهانی نفت تاثیری نخواهد گذاشت ولی کشورهای آسیایی که خریدار نفت ایران بودند، در خصوص عدم توانایی جبران این فقدان هشدار دادند. وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد: «برخی واحدهای پالایشگاهی ترکیه با قطع خرید نفت از ایران دچار مشکل میشوند، چرا که جایگزینی برای برخی از انواع نفت ایران وجود ندارد و بایستی طراحی این واحدهای پالایشگاهی کشور تغییر کند تا قادر به پالایش نفت دیگری باشد».
آمریکا از یک طرف چنین ادعایی می کند و از طرف دیگر ذخایر نفتی خود را افزایش میدهد. خبرگزاری رویترز از افزایش ذخیره نفت آمریکا به دوازده میلیون بشکه در روز خبر داد که این رقم رکورد آمریکا طی دو سال و نیم گذشته را شکسته است.
مسئولان ایران، ولی، به نظر میرسد توانستهاند آرامش خود را در این اوضاع حفظ کنند. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در سخنرانی دو روز قبلش ادعا کرد که شش راه برای فروش نفت ایران دارد و تحریمهای آمریکا نمیتواند فروش نفت ایران را به صفر برساند: «آمریکاییها از طریق فشار اقتصادی و کاهش صادرات نفت تلاش دارند درآمد کشور را کاهش دهند، آمریکا را به حول و قوه الهی به زانو درخواهیم آورد».
البته وی درباره چگونگی این کار و یا شش راه مد نظرش توضیحی نداد؛ در حالی که آمریکا در مورد مجازات برای کشورهایی که تحریمها نقض کنند، هشدار داده است. اما روحانی معتقد است: «ما نفت خود را با قدرت صادر خواهیم کرد. آمریکا خبر ندارد که ما چه راههای دیگری را برای فروش نفت خود در اختیار داریم». این فقط آمریکا نیست که از این راهها خبر ندارد؛ مردم ایران نیز خبر ندارند.
وزیر نفت هم از وجود راههایی که آمریکا از آنان خبر ندارد، حرف زد. وی در سخنرانیاش در مراسم گشایش بیست و چهارمین نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در محل نمایشگاههای بینالمللی تهران گفت: «ما در زمینه نحوه فروش نفت شفافسازی نمیکنیم، شفافسازی به نفع آمریکا است. نگران ظهور افرادی مانند بابک زنجانی هستیم؛ اما دلیلی نمیشود که شفافسازی کنیم. ما کار خودمان را میکنیم».
بیژن زنگنه ضمن بیان این نکته که دو همسایه ایران در رابطه با ظرفیتهای تولید نفتشان بزرگنمایی میکنند، گفت: «هر کس از نفت به عنوان ابزار سیاسی استفاده کند باید تبعات آن را هم بپذیرد. برخی با راهی که میروند و با استفاده از نفت به عنوان سلاح بر علیه دو عضو بنیانگذار اوپک، اتحاد اوپک را به تفرقه بدل میکنند و مرگ و فروپاشی اوپک را رقم میزنند و مسئولیت این با آنهاست.»
در همین رابطه گفتنی است، محمد بارکیندو، دبیر کل سازمان اوپک سه روز پیش از لغو تحریمها وارد ایران شد و گفت: «در این سازمان تلاش میشود که نفت را غیرسیاسی کنند و این سازمان قصد دارد از بحران انرژی اجتناب کند».